Vidovdanski Sabor srpske dijaspore u Beogradu

1. i 2. jula 2023. godine u zdanju Doma Narodne skupštine u Beogradu, održan je tradicionalni Vidovdanski sabor dijaspore. Tako se posle 13 godina srpska dijaspora ponovo našla u srpskom parlamentu. Organizator je bio Kabinet ministra bez portfelja zaduženog za koordinaciju aktivnosti i mera u oblasti odnosa Republike Srbije s dijasporom, odnosno ministar dijaspore Đorđe Milićević.

Ambasade R. Srbije u svetu izabrale su 250 delegara iz rasejanja, koji su u parlamentu raspravljali o Zakonu o dijaspori i Srbima u regionu, koji postoji ali se ne primenjuje, o Skupštini dijaspore, koja postoji ali ne funkcioniše, o privredi i kulturi naših u svetu i u matici. Na dnevnom redu su bile i Strategija očuvanja i jačanja odnosa matične države i dijaspore i matične države i Srba u regionu.

• protojerej Dalibor Đukić – arhijerejski namesnik za Italiju i sveštenik u Vićenci, i njegova supruga protinica Milica Đukić
• jerej Ivica Đulić – sveštenik u Milanu
• Lidija Radovanović – predsednica Saveza Srba Italije
• Dušan Aleksić – potpredsednik Saveza Srba Italije
• Dragica Doderović – nastavnica dopunske škole “Sveti Sava” na srpskom jeziku na nastavnim mestima u Vićenci, Skiju, Tori di Kvartezolo, Alonte i Rovereto
• Darko Gojković – predstavnik Udruženja “Sloga Vićenca i Basano del Grapa”, član Saveza Srba u Italiji

Kao Saveza Srba u Italiji ogranizatorima Sabora i Ministru Milićeviću predstavili smo sledeći radni dokumenat:

Kratka Istorija Saveza Srba u Italiji

Našu emigraciju u Italiji je od početka najviše pratila i pomagala Crkva, a danas i Generalni Konzulat Republike Srbije u Trstu na čijem čelu je Generalna Konzulka Ivana Stojiljković. Skoro sva Udruženja, koja su članovi Saveza Srba u Italiji, nalaze se na teritoriji
tri italijanske severne Regije: Frijuli – Venecija Đulija, Veneto i Trentino – Alto Adiđe, koja su ujedno i područja pod jurisdikcijom ovog Generalnog Konzulata.

Pored Srpske Pravoslavne Crkvene Opštine u Trstu, koja postoji skoro tri veka, 1995. godine osnovana je i parohija u Vićenci, a kasnije i u Rimu, Milanu i Udinama. Parohija je bila prvo i najvažnije mesto okupljanja našeg naroda. Ona je vraćala veri i utvrđivala je, bila inicijator negovanja nacionalnog identiteta pomažući osnivanje škola, kulturno-umetničkih i sportskih udruženja koja će štititi od izumiranja jezik, pismo, običaje i sve ono što sadrži naš nacionalni identitet. Rad crkvenih opština, škole i udruženja bio je mukotrpan i opstajao ogromnim zalaganjem pojedinaca, koji su u početku nailazili na podršku i razumevanje malog broja ljudi i institucija. Zahvaljujući njima, u sve većem broju naši ljudi su učestvovali u kulturnim manifestacijama i humanitarnim akcijama koje krase našu zajednicu poslednjih dvadeset godina. Osnivanje novih udruženja i srpskih dopunskih škola i dalje traje.

Vremenom se ukazala potreba ujedinjenja udruženja u jednu jedinstvenu organizaciju i rad na tome je počeo 2009. godine. U sali Srpske pravoslavne crkvene Opštine „Sveti Spiridon Čudotvorac“ u Trstu, 19. aprila 2015. godine, formiran je Savez Srba u Italiji koji je nastao sa ciljem da naša dijaspora u Italiji bude jedinstvena u nastojanju da sačuva svoj nacionalni identitet čiji su nosioci svetosavlje, srpski jezik, ćiriličko pismo, folklor, običaji srpskog naroda iz raznih krajeva. Radi se većinom o Srbima koji su emigrirali u Italiju nakon raspada Jugoslavije iz Hrvatske, Bosne i Hercegovine i Republike Srpske, Kosova i Metohije i same Srbije.

Prenoseći očuvani nacionalni identitet na mlade generacije, Srbi opstaju kao narod i van svoje matice. Neka udruženja postoje godinama, neka su novijeg datuma, a neka su prestala da postoje. Udruženjima koja su opstala zajedničko je druženje, organizovanje nastavnih punktova srpske škole, humanitarnih akcija u korist pojedinaca i grupa, organizovanje sportskih takmičenja, književnih večeri, koncerata, izložbi, izleta. Savez podržava, povezuje i podstiče udruženja na zajedničko učeščće u manifestacijama, koja na taj način postaju masovnija i raprezentativnija.

Udruženja objedinjena u Savezu Srba u Italiji, čiji spisak sledi, su ambasadori naše zemlje i našeg naroda u Italiji i znatno utiču na menjanje slike o Srbiji i Srbima koji su u zapadnim medijima obeleženi kao glavni i jedini krivci za ratne sukobe na Balkanu devedesetih godina:
1. „Vuk S. Karadžić“ – Trst
2. „Graditi budućnost“ – Trevizo
3. „Nikola Tesla“ – Udine
4. „Sloga“ – Vićenca i Basano del grapa
5. „Jelek“ – Arzinjano
6. „Pontes Mostovi“ – Trst
7. „Sveti Sava“ – Valdanjo
8. „Kruna“ – Skio
9. „Tamo daleko“ – Bruniko
10. „Sloga srpske dijaspore“ – Udine
11. „Duga“ – Montekio Mađore
12. „Mladost“ – Lonigo

Predlozi predstavnika Saveza Srba u Italiji povodom Panela 2 –  Obrazovanje, kultura i zaštita identiteta:

02. jul 2023. godine, Dom Narodne Skupštine od 09:00 do 11:00 časova

1. Kultura i zaštita identiteta

Naravno da smo i mi, Srbi koji žive u Italiji, saglasni da je bitno definisati programe predstavljanja srpske kulture i umetnosti u inostranstvu, ali mislimo da imamo i još jedan važan prioritet a to je povraćaj ugleda srpskom Narodu.
Mi Srbi smo jedini mali narod na svetu koji je i tokom Prvog i tokom Drugog svetskog rata bio protagonista sukoba i, od početka, na pravednoj strani i završio oba rata sa pobedom, uz ogromne i nebrojene žrtve, a te pobede nije koristio da bi dobio neku ličnu korist, na uštrp drugih naroda, naprotiv.
Tokom ’90 godina prošlog veka ugled Srba u svetu je narušen od stane propagande zapadnih medija koji su predstavili Srbe i Srbiju kao narod i zemlju koji su prouzrokovali i bili jedini krivci za ratove na teritoriji bivše Jugoslavije: u Hrvatskoj, u Bosni i Hercegovini, a kasnije i na Kosovu i Metohiji.
Mi koji živimo na Zapadu znamo da većina stanovnika tih zemalja ne zna da su Srbi za vreme devedesetih godina prošlog veka proterani iz Hrvatske sa svojih vekovnih ognjišta – posebno u operaciji Oluja 1995. godine – gde su živeli od formiranja Vojne krajine, ili Vojne granice u Habzburškoj monarhiji, sa ciljem da budu prva linija odbrane Dunavske monarhije od najezde osmanlijskih osvajača. Izbačeni su i iz Dalmacije, gde su prosperirali posebno u srednjem veku, u periodu vladavine Nemanjića.

Većina stanovnika zapadnih zemalja ne zna da je Kosovo i Metohija kolevka srpskog naroda i da se na toj teritoriji nalazi preko hiljadu srpskih pravoslavnih crkvi i manastira, a pogotovu i sedište poglavara srpske pravoslavne crkve koje se, počev od 1346. godine, nalazi pri Pećkoj patrijaršiji. Trenutno je nemoguće garantovati bezbednost ekskurzijama srpskih đaka, bilo koje srpske škole na svetu, i ne mogu da idu da posete Pećku patrijaršiju. To je kao da Vatikan ne dozvoljava pristup crkvi Svetog Petra u Rimu italijanskim đacima. Kako može onda da se priča o takozvanom „Kosovu“, kao o mladoj i modernoj demokratskoj evropskoj Državi? U školske udžbenike na Zapadu ulazi da, posle genocida nad Jevrejima u Drugom svetskom ratu, počinjenog od strane nacista, jedini sledeći genocid na teritoriji Evrope su počinili Srbi u Srebrenici. Pored toga što se vodi računa da se Nemci ne prikažu kao genocidni narod, i govori se samo o nacistima, kada se radi o Srebrenici, upire se prst na ceo srpski Narod.
Mislimo da je prva stvar koju bi trebalo da definišemo svi zajedno je: Koji su naši primarni nacionalni interesi?
Srba u dijaspori, po proceni trenutno ima koliko i Srba u Srbiji. To bi trebalo iskoristiti u pozitivne svrhe.
Potrebno je i veće prisustvo u italijanskim medijim naših zvaničnih predstavnika države u Italiji, kao i redovno organizovanje sastanaka u Rimu sa predstavnicima Vlade Italije koji odlučuju po pitanjima spoljne politike Italije što znači i Kosova i Metohije i ulaska Srbije u EU.

Bilo bi izuzetno korisno da se u što kraćem vremenskom peridu urade dokumenti i video zapisi, koji bi bili pripremljeni od strane stručnjaka i objavljeni na jednom zvaničnom državnom portalu, a koje bi mi Srbi, gde god živeli, preveli na jezik zemlje u kojoj živimo i plasirati u medije te zemlje, i tako lobirali lokalne političare i organizovali skupove, svako u gradovima i državama u kojima živi. Najbitnije teme bi bile: Kosovo i Metohija kolevka srpske kulture i religije, Srebrenica, razlika između masakra i genocida, Vekovno prisustvo Srba na teritorijama današnje Hrvatske, Kosova i Metohije, Crne Gore, Bosne i Hercegovine itd.
Kao što su Jevreji čekali 2.000 godina da se vrate u Jerusalim, tako i mi Srbi možemo još da čekamo povratak na Kosovo i Metohiju, ali moramo da znamo da nam je to jedan od ciljeva od kojeg nikada nećemo odustati. Moramo da okupimo intelektualce, na svetskom nivou, a i naše, koji su sposobni da na kratak i koncizan način objasne istorijske činjenice, temelje našeg identiteta (Pećka patrijaršija, Kosovski Boj, Manastiri na KiM itd.) kao i nepoštovanje od strane autoproklamovanog čelstva takozvanog „Kosova“ rezolucije Ujedinjenih Nacija 1244, Briselskog Sporazuma iz 2013. godine itd. Fakat je da „Kosovo“ nije priznato od strane Ujediljenih Nacija i nejvećeg broja država na svetu, tako da ni Srbi koji žive trenutno na toj teritoriji nemaju ni jednu međunarodni obavezu da priznaju institucije te takozvane „ Države Kosovo“.

Smatramo da bi bilo korisno da se odredi i jedan duži period u kome će se organizovati, u dogovoru sa Srpskom pravoslavnom crkvom, u Srbiji i u svim srpskim crkvama širom sveta, svake nedelje posle liturgije, litije molitve za spasenje srpskog naroda na Kosovu i Metohiji i povratka te teritorije Srbiji, po ugledu na ono što su u Crnoj Gori, u periodu od 2019. do 2020.godine uspeli da urade „Stupovi“.

Trebalo bi i da se oformi jedna međunarodna komisija koja će učestvovati u identifikaciji žrtava Srebrenice, radeći DNK analizu tela koja su prikazana kao žrtve i radeći intervjue sa pripadnicima holandskog korpusa Ujedinjenih Nacija koji su tada bili nadležni za tu oblast. U početku se pričalo da je broj žrtva 800, da bi se danas pričalo o 8.000. Sve da je bilo i 8 žrtvi, to je tužno i za osudu, ali postoji velika razlika u brojkama o kojima se pričalo tada i danas. Reči genocid i holokaust su nastale posle 1945. godine da bi označile stravična izkustva iz Drugog svetskog rata u kome su nacisti, na osnovu svog rasnog programa, pristupili istrebljenju čitavih naroda koje su smatrali za niže. Ubijali su podjednako muškarce, žene i decu. Takva sudbina, hvala Bogu, nije zadesila žene i decu Srebrenice.

2. Školska mesta u inostranstvu dopunske nastave na srpskom jeziku

 

Srpski jezik i ćirilično pismo su temelj nacionalnog identiteta Srba, zato je otvaranje i podrška nastavnih mesta dopunske nastave na srpskom jeziku, u inostranstvu, bitan faktor u cilju razvijanja svesti o sopstvenom nacionalnom i kulturnom identitetu posebno srpske dece koja su rođena na inostranim teritorijama ili koja su kao mala došla tu da žive sa roditeljima.

 

I u Italiji postoje trenutno dva modela izvođenja nastave:
• U okviru sistema Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije
• Pod okriljem Eparhija srpske pravoslavne crkve ili srpskih udruženja u dijaspori

Unapređivanje obrazovno-vaspitnog rada na srpskom jeziku u inostranstvu nesumnjivo je jedan od ključnih doprinosa očuvanju srpskog jezika i pisma. Koristimo ovu priliku da iznesemo naša opažanja povodom konkursa za sufinansiranje projekata koje raspisuju periodično srpske Institucije u korist srpskih Udruženja i Parohija
širom dijaspore. Želeli bi da navedemo dva vrlo važna primera što se tiče naše Dijaspore u Italiji.

Prvi se tiče projekata naših parohija i crkvenih opština, koja nemaju sopstvene prihode, jer one su godinama bile prvo i najvažnije mesto gde se okupljala srpska zajednica. Upravo iz tih parohija su ponikla i postojeća udruženja i dopunske škole.

Drugi primer su projekti udruženja koja u svom sklopu obezbeđuju prostorije za đake i podržavaju određeno nastavno mesto. Kada ove Parohije ili Udruženja podnesu jednoj instituciji Republike Srbije koja je raspisala određeni konkurs, jedan zahtev za finansiranje projekta čiji cilj je jačanje nastavnog mesta, trebalo bi da imaju prednost, kada se odlučuju sredstva koja će biti dodeljena, u odnosu na
projekte drugačijeg sadržaja i organizacionog karaktera. Bilo bi dobro, da se preko Ambasade i Generalnih Konzulata u Italiji, predvidi jedan pilot projekat saradnje među nastavnicima srpskih dopunskih škola i nastavnicima italijanskih škola u koje idu srpski đaci te teritorie, u cilju upoznavanja italijanskih nastavnika sa srpskom kulturom i tradicijom srpskih đaka čiji su nastavnici.