Otvaranje izložbe „Od Balkana do Trentina. Odiseja srpskih zarobljenika tokom Prvog svetskog rata” u Beogradu

Izložba „Od Balkana do Trentina. Odiseja srpskih zarobljenika tokom Prvog svetskog rata” otvorena je u Beogradu u petak 29. septembra 2023. godine u Sali pod svodovima u Konaku kneginje Ljubice, i trajaće do 8. oktobra.

Otvaranju su prisustvovali Ministar za rad, zapošljavanje i boračka i socijalna pitanja Nikola Selaković, direktorka muzeja Jelena Medaković, Ambasador Italije u Beogradu Luka Gori, predstavnici kulturno trentinskog društva Pro Loko Kastelano Cei i laboratorije za istorijsko istrazivanje “Don Zanoli” iz opštine Vila Lagarina: Mauricio Manika, Luka Lafi, Enzo Batisti e Flavio Rikadona, naša predsednica Saveza Srba u Italiji Lidija Radovanović, direktor Arhiva Srbije Miroslav Perišić, predstavnik Uprave za saradnju sa dijasporom i Srbima u regionu Miroljub Nestorović i Ana Backović, koja je sarađivala u organizaciji izložbe u ime Generalnog Konzulata Republike Srbije u Trstu i naše Generalne konzulke Ivane Stojiljković, koja je trebalo da prisustvuje otvaranju, s obzirom da je pre dve godine bila promoter otvaranja ove izložbe u Opštini Kastelano, ali je bila sprečena zbog neodložnih obaveza.

Izložba oživljava gotovo zaboravljenu priču o ratnim i civilnim, srpskim zarobljenicima Velikog rata, na teritoriji Regije Trentino – Alto Adiđe (okruga Trento), koja je opstala zahvaljujući fotografijama, memoarima i kazivanjima meštana zajednice Kastelano e Vila Lagarina, u blizini Rovereta. Iako se tačne brojke ne znaju, meštani govore o najmanje 500 srpskih zarobljenika, od kojih su mnogi zauvek ostali na ovom mestu.

Ova izložba prvi put je realizovana u Kastelanu jula 2022. godine i rezultat je višegodišnje saradnje istorijskog instituta „Pro Loko Kastelano – Cej” iz Vile Lagarine i istorijske istraživačke laboratorije „Don Zanoli“ iz Trentina sa Generalnim konzulatom Republike Srbije u Trstu.

Zatim je 28. aprila 2023. godine izložba preneta u salu Srpske pravoslavne crkvene opštine u Trstu gde je ostala do pre nekoliko dana kada su je u Beograd preneli italijanski prijatelji iz Trentina.

Želimo da podsetimo da smo zahvaljujući Generalnoj konzulki Ivani Stojiljković, Ministru Nikoli Selakoviću i italijanskim prijateljima koje smo naveli i Klaudijom Tonolijem, prvi put ove godine, u julu 2023. godine, svi zajedno prisustvovali u Trentinu na postavljanju spomen obeležja u znak sećanja na srpske civile i vojnike pale na toj teritoriji tokom Prvog svetskog rata.

Tada je i dogovoreno da će se utvrditi jedan datum u toku godine, što će nadležne službe Srbije i Italije uskoro i uraditi, i to će biti Dan sećanja na ove naše poginule heroje koji će se svake godine obeležavati u Trentinu održavanjem parastosa za pokoj duša i polaganjem cveća na spomenik postavljen prošlog jula ove godine.

Ovaj važan deo istorije dodatno potvrđuje snažnu vezu Italije i Srbije tokom Prvog svetskog rata, jer ne možemo i ne smemo zaboraviti važnu ulogu koju je Kraljevska italijanska mornarica imala kada je evakuisala i transportovala oko 150.000 srpskih vojnika, uključujući i kralja Petra prvog Karađorđevića i srpsku Vladu, sa albanske obale do italijanskih luka Bari i Bridizi, a zatim na Krf u Grčkoj. O ovim značajnim događajima iz Prvog svetskog rata je pričao i u svom obraćanju Ministar Selaković koji je i iskoristio priliku da se zahvali našoj Generalnoj konzulki Ivani Stojiljković iz Trsta za veliki uložen trud u realizaciji ovog projekta.