KOSOVSKA MITROVICA, podeljeni grad
Izveštaj: Dejan Kusalo – referent za humanitarna pitanja
U ime Saveza Srba u Italiji posetio sam Kosovo i Metohiju u periodu od 18. do 22. marta 2021, u znak sećanja na Pogrom 2004. godine koji se dogodio od 17. do 19. marta. Želim da prenesem svoje iskustvo i obavestim o projektima koje smo ostvarili, koji su u toku i koje planiramo da pokrenemo. Nisam želeo da sve objavim u jednom članku, već u više njih, a svi zajedno čine jednu celinu, cilj i obećanje: Kosovo je srpska zemlja, naš Jerusalim i naša Sveta Gora.
Članci su sledeći:
– Projekat „Kombi za Kosovo i Metohiju“
– Kosovska Mitrovica, podeljeni grad
– Goraždevac: tragedija usamljene enklave koja se bori zahvaljujući ženama udruženja „Briga“
– Sonja Rakočević: sećanje i obećanje
– Zočište, najposećeniji pravoslavni manastir od strane muslimana
– Zaključak: stanje Narodnih kuhinja na Kosovu i Metohiji, manastira i crkava, stanovništva i surovog suživota u regionu
KOSOVSKA MITROVICA, podeljeni grad
Mitrovica je glavni administrativni centar severnog dela Kosova i Metohije i broji 71.601 stanovnika. Smatra se “prestonicom” severnog Kosova. Severni deo sa srpskom većinom je sedište svih srpskih institucija na Kosovu, koje priznaje Vlada Beograda, ali ih ne priznaje takozvana kosovska vlada. Grad dakle ima dve administracije, jednu srpsku na severu i jednu albansku na jugu.
Posle rata na Kosovu 1999. godine, grad je podeljen na dva dela: južni deo, naseljen gotovo u potpunosti albanskim stanovništvom (oko 60.000) i severni deo, sa pretežno srpskim stanovništvom (oko 13.000). Dva dela grada povezana su sa dva drumska mosta i šetalištem, na reci Ibar.
Mitrovicu, kao i mnoge druge gradove na Kosovu i Metohiji, obezbeđuju trupe NATO-a kosovskih snaga (KFOR). Od 2012. godine prisutni su karabinjeri multinacionalne specijalizovane jedinice.
Bilo je to godine 1389, na Vidovdan (28. juna), kada su se na Kosovskom polju sukobile vojske otomanskog sultana Murata I i srpskog kneza Lazara Hrebeljanovića. Obojica su poginuli tokom bitke. Govorimo o jednoj od najpoznatijih bitaka u Evropi.
Dakle, pre više od 600 godina, počinje “kosovsko pitanje”. Danas se to čuveno polje nalazi u “državi” koju je priznala samo polovina država Ujedinjenih nacija i to zalaganjem SAD. “Guardian” naziva Kosovo 51. američkom državom, nabrajajući imena ulica, škola i prodavnica sa američkim imenima i simbolima.
U Mitrovici se nalazi najveća srpska enklava, koju neprekidno nadgledaju međunarodni mirovnjaci (misija Kosovskih snaga – KFOR), naročito nakon antisrpskog Pogroma od 17. do 19. marta 2004. godine.
Tada je hiljade albanskih milicionera izazvalo požare na području sa srpskom većinom. Uništili su kuće i pravoslavne crkve, a u manjim gradovima je izvršeno pravo etničko čišćenje i pobijeni brojni srpski civili.
Sada je Mitrovica razdeljena, etnički i politički, tako što Srbi i pripadnici drugih naroda žive na severu, a Albanci na jugu grada.
Ova podela je intenzivnija nakon gore pomenutih zločina 2004. godine, stvarajući “de fakto” dve zone, od kojih je jedna “etnički čista“.
Moja prva poseta Kosovu i Metohiji bila je pre dosta godina, za Vidovdan 2009. Sećam se da sam autobusom krenuo od hrama Svetog Save u Beogradu i posle satima putovao Ibarskom magistralom. Prvo stajalište bila je upravo Kosovska Mitrovica. Prošlo je tada nekoliko godina od agresije NATO-a, sukoba sa teroristima OVK, još manje od Pogroma 2004. godine – konačnog pokušaja etničkog čišćenja Srba.
Grad je bio podeljen, kao i danas, ali u vazduhu je bilo mnogo više napetosti. Tada mi nije padalo napamet da pređem reku i most koji deli grad na dva dela – a ni drugima. Razlika između tada i sada nije tako velika. Most se može preći, ali uvek oprezno i imajući stalan osećaj opasnosti. Svake godine bude na desetine slučajeva napada na srpske dečake. Njih ponekad izbodu noževima, a u najlakšem slučaju napadaju verbalno.
Stanovništvo živi u napetosti i strahu. Na tu nenormalnu situaciju je nemoguće da se navikne, može samo da se nada da to neće večno trajati.
